Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) yayımladığı “Kara Rapor 2025″a göre, Türkiye’de 2024 yılında hava kirliliği kaynaklı ölümler 62 bini aştı. Raporda, ince partikül madde (PM2.5) kirliliğinin ülke ekonomisine yıllık 138 milyar dolar yük getirdiği, bunun da 2024 gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) yaklaşık yüzde 10’una denk geldiği belirtildi.
HAVASI EN KİRLİ ÜÇ ŞEHİR: IĞDIR, ERZİNCAN VE KÜTAHYA
Rapora göre 2024’te Türkiye’de hava kalitesi iyi olan hiçbir il bulunmadı. Havası en kirli iller Iğdır, Erzincan ve Kütahya olarak sıralandı. Partikül madde kirliliğinde Osmaniye, Iğdır ve Malatya da en yüksek değerlere sahip iller arasında yer aldı. Kirliliğin ana kaynakları arasında trafik, sanayi tesisleri ve termik santraller gösterildi.
Özellikle sanayi yoğun bölgelerde, halkın yılın yüzde 70’inden fazlasında sağlıksız hava soluduğu tespit edildi. Osmaniye’de 2024 yılı boyunca ortalama PM2.5 değeri 83,6 µg/m³ olarak ölçülürken, bu oran Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği üst sınırın 5 katından, Türkiye’de ise yasal sınırın 2 katından fazla.
İSTANBUL VE ANKARA’DA HAVA ‘HASSAS’ DÜZEYDE
İstanbul ve Ankara’da hava kirliliği 2024 boyunca “hassas” seviyede seyretti. İstanbul’un Sultangazi ilçesinde Cebeci taş ocakları nedeniyle halkın yılın 263 gününde kirli hava soluduğu belirtildi. İzmir’de ise Bakanlığa bağlı istasyonlardan yeterli veri alınamadığı için hava kalitesi tam olarak değerlendirilemedi.
HAVA KİRLİLİĞİNE BAĞLI ÖLÜM ORANININ EN YÜKSEK OLDUĞU İL
2024’te hava kirliliğine bağlı ölüm oranının en yüksek olduğu il Osmaniye (yüzde 33,8) olurken, toplam ölümlerin sayısal olarak en fazla görüldüğü iller İstanbul, İzmir, Bursa ve Ankara oldu. PM2.5 hava kirliliği, Türkiye’deki en önemli önlenebilir ölüm nedenlerinden biri.
62 BİNDEN FAZLA KİŞİ HAVA KİRLİLİĞİNDEN ÖLDÜ
Hava kirliliğinin sağlık üzerindeki etkileri de çarpıcı verilerle ortaya kondu. Türkiye’de 2023 ve 2024 yıllarında sırasıyla 63 bin 851 ve 62 bin 644 erken ölümün PM2.5 kirliliğine bağlı olduğu hesaplandı. Bu, 30 yaş üstü nüfusta tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 13’üne karşılık geliyor.
KOAH’a bağlı ölümlerin yüzde 41,3’ü, kalp hastalıklarının yüzde 27,7’si, inme vakalarının yüzde 27,4’ü ve akciğer kanseri ölümlerinin yüzde 18,6’sı hava kirliliğiyle ilişkilendirildi. Ayrıca demans riskinin yüzde 8 arttığı belirtildi.
“HAVA KALİTESİ DSÖ SEVİYESİNE İNERSE 60 BİN HAYAT KURTARILIR”
Temiz Hava Hakkı Platformu Yürütme Kurulu Üyesi ve Çevre İçin Hekimler Derneği Temsilcisi Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan, “Eğer PM2.5 düzeyi Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği yıllık ortalama 5 µg/m³ seviyesine indirilebilseydi, yılda 60 binden fazla ölüm önlenebilirdi” dedi.
